Finding Vermeer ที่คนรักศิลปะต้องห้ามพลาด
Amsterdam
ประเทศแรกที่ควรเป็นจุดเริ่มการตามชมภาพของเฟอร์เมร์ คือเนเธอร์แลนด์ เพราะเฟอร์เมร์เป็นจิตรกรชาวดัตช์ มีชีวิตอยู่ในปี ค.ศ. 1632-1675 ภาพของเขาเพิ่งมามีชื่อเสียงเมื่อต้นศตวรรษที่ 20 ด้วยความงดงามของสีและแสงเงากับรายละเอียดของภาพที่ดูเหมือนจะวาดง่ายๆ ทว่าน่าสนใจและดึงดูดผู้ชมให้ค้นหาสิ่งที่สอดแทรกอยู่ในภาพ ซึ่งล้วนมีความหมาย อีกอย่างหนึ่งก็คือเรื่องราวส่วนตัวของเฟอร์เมร์ออกจะลึกลับ ไม่มีบันทึกส่วนตัวหรือภาพร่างใดๆ หลงเหลืออยู่ มีแต่ภาพจำนวนไม่มากนี้เท่านั้น
เมื่อไปถึงเนเธอร์แลนด์ เมืองแรกที่ทุกคนต้องแวะคือ อัมสเตอร์ดัม เพื่อไปยังพิพิธภัณฑ์ไรกส์ ที่นี่มีภาพของเฟอร์เมร์อยู่ 4 ภาพ ล้วนเป็นภาพที่มีชื่อเสียง ได้แก่ ภาพ The Little Street, The Love Letter, The Milkmaid และ Woman Reading a Letter
Hague
เมืองที่สองในเนเธอร์แลนด์ซึ่งต้องไปคือ กรุงเฮก อันเป็นที่ตั้งของพิพิธภัณฑ์มอริตซ์เฮาส์ (Mauritshuis) ที่นี่มีภาพ Girl with a Pearl Earring อันโด่งดัง จัดเป็นภาพของเฟอร์เมร์ที่คนทั่วโลกรู้จักมากที่สุดก็ว่าได้ จากการถูกนำไปผูกเรื่องเป็นนวนิยาย และสร้างเป็นภาพยนตร์ตามนวนิยายนั้นในเวลาต่อมา
นอกจากนั้นแล้ว ที่มอริตซ์เฮาส์ยังมีภาพ Diana and Her Companions และ View of Delft ด้วย ซึ่งภาพหลังนี้เป็นภาพแบบแลนด์สเคปภาพเดียวของเฟอร์เมร์ที่มีอยู่
Paris
จากเนเธอร์แลนด์ การเดินทางต่อเข้าไปยังกรุงปารีส ประเทศฝรั่งเศส สามารถทำได้ง่ายๆ และพิพิธภัณฑ์ลูฟวร์ (Louvre) ก็เป็นสถานที่ที่ใครๆ ต้องแวะไปเพื่อชม “โมนาลิซ่า” และจะได้ชมภาพวาดอื่นๆ ที่น่าสนใจอีก รวมถึงภาพ The Astronomer และภาพ The Lacemaker ของเฟอร์เมร์ด้วยเช่นกัน
เมื่อจบจากการเยือนปารีสแล้ว จะมีเส้นทางให้เลือกอยู่ว่าจะข้ามไปลอนดอน หรือจะต่อไปเยอรมนี?
London
ลอนดอนนั้นมีภาพวาดของเฟอร์เมร์อยู่ 4 ภาพ ภาพ Lady Standing at a Virginal และ Lady Seated at a Virginal ตั้งแสดงอยู่ที่หอศิลป์แห่งชาติลอนดอน (The National Gallery London) ส่วนที่เคนวูดเฮาส์ (Kenwood House) มีภาพ The Guitar Player ขณะที่ภาพ Lady at the Virginals with a Gentleman ซึ่งอยู่ในความครอบครองของ Royal Collection Trust จัดแสดงไว้ที่ Queen’s Gallery พระราชวังบักกิงแฮม
Germany
ส่วนที่เยอรมนีนั้นมีภาพของเฟอร์เมร์อยู่ถึง 6 ภาพ โดยอยู่ที่สถาบันศิลปะเมืองแฟรงก์เฟิร์ต 1 ภาพ ได้แก่ ภาพ The Geographer ที่แกลเลอรีภาพวาดในกรุงเบอร์ลิน (Gemäldegalerie) 2 ภาพ ได้แก่ ภาพ The Wine Glass และ Woman with a Pearl Necklace ที่แกลเลอรีภาพวาดยุคเก่าแห่งเมืองเดรสเดน (Gemäldegalerie Alte Meister) มี 2 ภาพ ได้แก่ The Procuress และ Girl Reading a Letter at an Open Window ขณะที่ภาพสุดท้าย The Girl with the Wine glass อยู่ที่เมืองบรันชวิก ในพิพิธภัณฑ์แฮร์ซอก อันทอน อูลริช (Herzog Anton Ulrich Museum)
Vienna
และจากเยอรมนี ก็ไม่ใช่เรื่องไกลที่จะแวะไปกรุงเวียนนาของออสเตรีย ที่นั่นมีภาพของเฟอร์เมร์ 1 ภาพ ซึ่งเป็นภาพที่คุ้นตาและเป็นที่รู้จักกันเป็นอย่างดี ภาพ The Art of Painting นี้ตั้งแสดงอยู่ที่พิพิธภัณฑ์ประวัติศาสตร์ศิลปะ (Kunsthistorisches Museum) ซึ่งเป็นพิพิธภัณฑ์ที่มีงานศิลปะระดับมาสเตอร์พีซสวยๆ ให้ชมมากมาย ทั้งจิตรกรรม ประติมากรรม และศิลปะประดิษฐ์ รวมทั้งมงกุฎและข้าวของเครื่องใช้งดงามสูงค่าจากยุครุ่งเรืองของจักรวรรดิออสเตรีย
New York
ข้ามมาทางอเมริกาฝั่งตะวันออก นิวยอร์กควรเป็นเมืองแรกที่แวะชม เพราะเฉพาะแค่พิพิธภัณฑ์ศิลปะเมโทรโพลิทัน (The Metropolitan Museum of Art หรือ The Met) แห่งเดียว ก็มีภาพของเฟอร์เมร์ถึง 5 ภาพ ได้แก่ A Girl Asleep, Woman with a Lute, Woman with a Water Jug, Study of a Young Woman และ The Allegory of Faith อย่างไรก็ดี ภาพทั้ง 5 มักไม่อยู่กันครบพร้อมหน้า เพราะทาง The Met มักจะให้พิพิธภัณฑ์อื่นๆ ยืมภาพใดภาพหนึ่งแบบหมุนเวียนสลับกันไป ใครได้ไปเจอภาพของเฟอร์เมร์อยู่พร้อมกันทั้ง 5 ภาพ ต้องถือว่าแต้มบุญสูงจริงๆ
นอกจาก The Met นิวยอร์กก็ยังมีภาพของเฟอร์เมร์อีก 3 ภาพอยู่ที่ฟริกคอลเลคชั่น (Frick Collection) ให้ชมกัน ได้แก่ Officer with a Laughing Girl, Girl Interrupted at Her Music และ Mistress and Maid และปิดท้ายด้วยอีก 1 ภาพที่เลเดนคอลเลคชั่น (Leiden Collection) ซึ่งได้แก่ ภาพ A Young Woman Seated at the Virginals
Washington, D.C.
การตามชมภาพของเฟอร์เมร์ในสหรัฐอเมริกา น่าจะไปจบที่กรุงวอชิงตัน ดี.ซี. ซึ่งมีพิพิธภัณฑ์และแกลเลอรีมากมาย และที่เป็นไฮไลต์สำคัญก็คือ หอศิลป์แห่งชาติ (National Gallery of Art) ซึ่งตั้งแสดงภาพ Woman Holding a Balance และภาพ A Lady Writing a Letter รวมทั้งภาพ Girl with a Red Hat ที่เคยเป็นที่ถกเถียงกันมาหลายสิบปี ว่าเป็นผลงานของเฟอร์เมร์จริงหรือไม่
ถึงตรงนี้ ก็อาจเรียกได้ว่าได้ชมภาพของเฟอร์เมร์เกือบครบแล้ว และมากกว่าที่นำมาแสดงที่พิพิธภัณฑ์ไรกส์เสียอีก ขาดเพียงภาพ Christ in the House of Martha and Mary ซึ่งอยู่ที่เนชันแนลแกลเลอรีของสกอตแลนด์ ในเมืองเอดินบะระ ภาพ Lady Writing a Letter with her Maid ที่เนชันแนลแกลเลอรี กรุงดับลิน ประเทศไอร์แลนด์ และภาพ Saint Praxedis ที่เนชันแนลมิวเซียมออฟเวสเทิร์นอาร์ต (National Museum of Western Art) ในกรุงโตเกียว ประเทศญี่ปุ่น
ปัจฉิมลิขิต : ภาพ The Concert ของเฟอร์เมร์ ซึ่งเคยตั้งแสดงอยู่ที่พิพิธภัณฑ์อิซเบลลา สจวร์ต การ์ดเนอร์ (Isabella Stewart Gardner Museum) โดนโจรเข้ามาขโมยไปเมื่อปี ค.ศ. 1990 และไม่เคยมีใครได้ข่าวคราวเบาะแสภาพนี้อีกเลยตั้งแต่นั้นเป็นต้นมา
เรื่อง : นิศารัตน์ ภาพ : นิศารัตน์ / John Lewis Marshall / Erik Smits / Ivo Hoekstra / Silvia Trigo